Στην εποχή μας, όπου ο ατομισμός κυριαρχεί ως βασική αξία, είναι πιο απαραίτητο από ποτέ να ξαναθυμηθούμε τη σημασία της κοινωνικής ευθύνης και το αντίκτυπο των πράξεών μας. Το Ισλάμ δεν αφήνει περιθώριο αδιαφορίας ως προς τη συμπεριφορά μας και τις επιπτώσεις της στην κοινωνία. Μας καλεί να σταθούμε με υπευθυνότητα μπροστά στις πράξεις μας ,γιατί κάθε μας πράξη έχει βάρος, κάθε μας λόγος αφήνει ίχνος.
Η Συνείδηση της Πράξης στο Ισλάμ
Ο πιστός γνωρίζει πως οι πράξεις του δεν χάνονται, ούτε ξεχνιούνται. Ο Παντογνώστης Allah γνωρίζει τα φανερά και τα κρυφά· τίποτα δεν Του διαφεύγει, ούτε οι ενέργειες, ούτε οι προθέσεις. Ο άνθρωπος δεν θα λογοδοτήσει μόνο για το τι έκανε, αλλά και για το τι προκάλεσαν οι πράξεις του στον κόσμο γύρω του.
Το Ισλάμ μάς διδάσκει ξεκάθαρα: όποιος με τις πράξεις ή τα λόγια του διαφθείρει την κοινωνία, οδηγεί άλλους στην πλάνη ή προκαλεί παραπλάνηση, τότε δεν θα επωμιστεί μόνο τις δικές του αμαρτίες. Θα επωμιστεί και τις αμαρτίες εκείνων που επηρεάστηκαν από αυτόν και τον ακολούθησαν για όσο αυτές οι επιρροές συνεχίζουν να υφίστανται.
Η Ευθύνη του Παραδείγματος
Αν κάποιος διδάξει σε έναν νέο το ψέμα, το τσιγάρο, την απάτη ή την αδικία, τότε κάθε φορά που ο νέος αυτός επαναλαμβάνει αυτές τις πράξεις, ένα μέρος της αμαρτίας επιστρέφει στον πρώτο διδάξαντα. Και αν με τη σειρά του τις μεταδώσει σε άλλους, η αλυσίδα της ευθύνης συνεχίζεται. Ούτε η άγνοια, ούτε η πρόθεση του «δεν ήθελα να με μιμηθούν» αρκεί για να απαλλάξει κάποιον. Διότι η δημόσια πράξη δημιουργεί δημόσιο αποτέλεσμα και γι’ αυτό υπάρχει λογαριασμός.
Η ευθύνη αυτή γίνεται ακόμη πιο βαριά για άτομα δημόσιου λόγου ή παρατήρησης: δάσκαλοι, ιεροκήρυκες, προσωπικότητες που επηρεάζουν κοινότητες. Η ευθύνη τους δεν είναι μόνο ατομική αλλά και κοινωνική, αφού ο αντίκτυπος των πράξεων τους είναι πολλαπλασιαστικός.
Η Ευλογία της Διάδοσης Καλών Πράξεων
Αντιστρόφως, η επιρροή μπορεί να είναι πηγή ανταμοιβής. Όποιος διδάσκει μια καλή πράξη, όποιος εμπνέει την προσευχή, την ελεημοσύνη ή την ηθική, θα έχει μέρος στην ανταμοιβή όλων όσοι τον ακολουθούν χωρίς να αφαιρείται τίποτα από τη δική τους. Είναι σαν να διέπραξε και εκείνος τις ίδιες καλές πράξεις.
Ο Προφήτης Μουχάμμαντ ﷺ το ξεκαθαρίζει:
«Όποιος προτρέπει σε καλοσύνη, θα έχει την ίδια αμοιβή με εκείνον που την πράττει, χωρίς να μειώνεται τίποτα από την αμοιβή του· και όποιος προτρέπει σε πλάνη, θα έχει την ίδια αμαρτία με εκείνον που την πράττει, χωρίς να μειώνεται τίποτα από την αμαρτία του».
(Σαχίχ Μούσλιμ)
في صحيح مسلم
من دعا إلى هدى كان له من الأجر مثل أجور من تبعه لا ينقص ذلك من أجورهم شيئا، ومن دعا إلى ضلالة كان عليه من الإثم مثل آثام من تبعه لا ينقص ذلك من آثامهم شيئا
Ο Ιμάμ αλ-Ναουάουι εξηγεί:
«Είτε η καλοσύνη ή η πλάνη που κάλεσε κανείς ήταν πρωτότυπη, είτε απλώς τη διέδωσε, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: μετέχει στην αμοιβή ή την αμαρτία όσων τον ακολουθούν».
قال النووي
من دعا إلى هدى كان له مثل أجور متابعيه، أو إلى ضلالة كان عليه مثل آثام متابعيه، سواء كان ذلك الهدى والضلالة هو الذي ابتدأه أم كان مسبوقا إليه، وسواء كان تعليم علم أو عبادة أو أدب أو غير ذلك
Επιπλέον, ο Προφήτης ﷺ μας υπενθυμίζει:
«Όποιος καθοδηγεί σε καλοσύνη, είναι σαν να την έκανε ο ίδιος».
(Αμπού Νταούντ και Τιρμιδί)
روى أبو داود والترمذي عن النبي صلى الله عليه وسلم
“الدال على الخير كفاعله”
Επίλογος
Η ευθύνη μας απέναντι στις πράξεις μας δεν είναι θεωρητική, είναι βαθιά πνευματική και κοινωνική. Ό,τι διαδίδουμε, το καλό ή το κακό, επιστρέφει σε εμάς είτε ως φωτεινή αμοιβή είτε ως βαρύ φορτίο. Η επίγνωση αυτής της ευθύνης μάς κάνει πιο προσεκτικούς, πιο ειλικρινείς και πιο χρήσιμους ανθρώπους στην κοινωνία.
Ας είμαστε λοιπόν προσεκτικοί: τι λέμε, τι δείχνουμε, τι διαδίδουμε. Ας γίνουμε αιτία για φως, όχι για σκοτάδι. Και ας θυμόμαστε: ο Allah είναι ο Δίκαιος, και τίποτα δεν Του διαφεύγει.
