Monday, February 17, 2025
ΓυναίκαΚαθημερινότητα

Ισλαμική εκπαίδευση: ο ρόλος της γυναίκας.

Το Ισλάμ είναι μία θρησκεία που συνδέεται στενά με την επιστήμη, τη γνώση, τη μάθηση και τη διδασκαλία. Αρκεί να θυμηθούμε ότι η πρώτη λέξη του Κορανίου, του «συντάγματος» του Ισλάμ που ρυθμίζει τη ζωή των Μουσουλμάνων, είναι… «Διάβασε».
Η απόκτηση γνώσης είναι υποχρέωση κάθε Μουσουλμάνου, άντρα ή γυναίκας, όπως είπε ο Προφήτης (ειρήνη και ευλογία του Allah σε αυτόν): «Η αναζήτηση της γνώσης είναι υποχρέωση κάθε Μουσουλμάνου». [Ιμπν Ματζά και Αμπού Για’λά (Αλ-Αλμπάνι: Σαχίχ – Αυθεντικό)]
Πολλά είναι τα εδάφια του Κορανίου και τα Χαντίθ που προτρέπουν στη μάθηση, τη σκέψη, την αναζήτηση στοιχείων και τη σοφία. Για παράδειγμα, ο Allah λέει (μετάφραση νοήματος):
«Είναι ίσοι αυτοί που γνωρίζουν με αυτούς που δεν γνωρίζουν; Μόνο όσοι έχουν κατανόηση θα θυμηθούν.» [Quran 39:9]
«Ο Allah θα εξυψώσει αυτούς που πιστεύουν και αυτούς που έχουν λάβει γνώση κατά βαθμούς. Και ο Allah γνωρίζει καλά όσα κάνετε.» [Κοράνι 58:11]
Ο Προφήτης (ειρήνη και ευλογία του Αllah σε αυτόν) είπε επίσης:
«Όταν ο Allah θέλει το καλό για κάποιον, του δίνει κατανόηση της θρησκείας.» [Αλ-Μπουχάρι και Μούσλιμ]
«Ο Αllah διευκολύνει το δρόμο για τον Παράδεισο σε όποιον βαδίζει στο μονοπάτι της γνώσης.» [Μούσλιμ, Αμπού Νταούντ, Ιμπν Ματζά, Ατ-Τιρμιδί και Αλ-Χάκιμ]
Αυτά τα κείμενα είναι γενικά, περιεκτικά και απευθύνονται εξίσου σε άνδρες και γυναίκες, προτρέποντάς τους να αποκτήσουν οποιαδήποτε γνώση μπορεί να τους ωφελήσει σε αυτόν τον κόσμο και στη Μέλλουσα Ζωή.
Όσον αφορά τα κείμενα που απευθύνονται συγκεκριμένα στις γυναίκες, ο Αllah λέει (μετάφραση νοήματος):
«Και να θυμάστε όσα διαβάζονται στα σπίτια σας από τους στίχους του Αllah και τη σοφία. Πράγματι, ο Αllah είναι Ευγενής και Γνώστης.» [Κοράνι 33:34]
Ο Προφήτης (ειρήνη και ευλογία του Allah σε αυτόν) έδωσε το καλύτερο παράδειγμα διδάσκοντας τις Μουσουλμάνες. Ζήτησε από μια σύντροφο (sahabiyat) να διδάξει την Χάφσα πώς να διαβάζει και να γράφει. Εκπαίδευσε επίσης την σύζυγό του την Αΐσα, η οποία έγινε μεγάλη γνώστης της Σαρία. Ήταν πολύ ευφυής και με δυνατή μνήμη.
Ο Αλ-Α‘μας (ο Αllah να τον ελεήσει) ανέφερε ότι ο Muslim κατέγραψε πως ο Masrooq είπε ότι τον ρώτησαν: «Ήταν η Αΐσα ικανή να δίνει απαντήσεις σε ζητήματα κληρονομιάς;» Εκείνος απάντησε: «Ναι, μα τον Αllah, είδα τους πιο έμπειρους συντρόφους του Προφήτη (ειρήνη και ευλογία του Αllah σε αυτόν) να την ρωτούν για υποθέσεις κληρονομιάς.»” [Ιμπν Άμπι Σάιμπα, Αλ-Χάκιμ, Ατ-Ταμπαρανί και Ιμπν Χάτζαρ]
Ο ‘Ούρουα (ο Αllah να τον ελεήσει) είπε για την Αΐσα: «Δεν έχω δει κανέναν πιο γνώστη στη νομολογία, την ιατρική ή την ποίηση από την Αΐσα.» [Ιμπν ‘Αμπντουλμπάρρ, Αλ-Μίζζι, Αθ-Θαχάμπι και Ιμπν Χάτζαρ]
Ο ‘Ατά’ ιμπν Αμπί Ραμπάχ (ο Αllah να τον ελεήσει) είπε: «Ήταν η πιο μεγάλη γνώστρια από όλους τους ανθρώπους στη νομολογία και τη σοφή κρίση.» [Ιμπν ‘Αμπντουλμπάρρ, Αλ-Μίζζι, Αθ-Θαχάμπι και Ας-Σουγιούτι]
Η Αΐσα (ο Allah να είναι ευχαριστημένος μαζί της) ήταν γνωστή για την εκτενή γνώση της στη Σαρία, συμπεριλαμβανομένων της Ταφσίρ (ερμηνεία του Κορανίου), των Χαντίθ και της Φικχ (ισλαμικής νομολογίας), σε τέτοιο βαθμό που ο Αλ-Χάκιμ ανέφερε στο «Αλ-Μουστάντρακ» ότι το ένα τέταρτο των κανόνων της Σαρία προέρχεται από εκείνη.
Γι’ αυτό ο Αμπού Μούσα Αλ-Ασάρι (ο Αllah να είναι ευχαριστημένος μαζί του) είπε: «Εμείς, οι Σύντροφοι του Αγγελιαφόρου του Αllah (ειρήνη και ευλογία του Αllah σε αυτόν), ποτέ δεν ρωτήσαμε την Αΐσα (ο Allah να είναι ευχαριστημένος μαζί της) για κάποιο Χαντίθ στο οποίο είχαμε αμφιβολία, χωρίς να βρούμε ότι είχε γνώση για αυτό.» [Ατ-Τιρμιδί, Ιμπν ‘Αντί και Αθ-Θαχάμπι (Αλ-Αλμπάνι: Σαχίχ – Αυθεντικό)]
Ως εκ τούτου, η Αΐσα παραμένει μία από τις πιο σημαντικές και αξιοσέβαστες δασκάλες και παιδαγωγούς στην ιστορία της ισλαμικής διανόησης.
Ο ‘Ούρυα ιμπν Αζ-Ζουμπάιρ (ο Αllah να τον ελεήσει) είπε στην Αΐσα: «Ω μητέρα μου, δεν με εκπλήσσει που έχεις γνώση για την ποίηση και την ιστορία, αλλά αυτό που πραγματικά με εκπλήσσει είναι η γνώση σου για την ιατρική. Αναρωτιέμαι, ποιος σου τη δίδαξε και πώς την έμαθες;»
Η Αΐσα έβαλε το χέρι της στον ώμο του (ήταν θεία του από τη μητέρα του) και είπε: «Αγαπημένο μου παιδί, ο Προφήτης (ειρήνη και ευλογία του Allah σε αυτόν) ήταν άρρωστος στο τέλος της ζωής του, και οι αραβικές φυλές που τον επισκέπτονταν, του έδιναν πολλές συνταγές. Ήμουν εγώ που τον περιέθαλπα με αυτές τις συνταγές.» [Άχμαντ και Αλ-Χάκιμ]
Αν συνεχίζαμε να μιλάμε για την επίδραση του Ισλάμ στην εκπαίδευση των γυναικών, θα βρίσκαμε αμέτρητα παραδείγματα γυναικών που απέκτησαν βαθιά γνώση της θρησκείας και παρακολουθούσαν συστηματικά μαθήματα. Για παράδειγμα:
Ο Ιμπν Ασάκιρ (ο Allah να τον ελεήσει) ανέφερε ότι είχε ογδόντα γυναίκες δασκάλες.
Ο Αλ-Μπαλάδουρι (ο Αllah να τον ελεήσει) ανέφερε στο «Φουτούχ Αλ-Μπουλντάν» ότι στην εποχή του οι Μουσουλμάνες έμαθαν να διαβάζουν και να γράφουν, και ότι ο αριθμός των εγγράμματων γυναικών ήταν σχεδόν ίσος με των ανδρών.
Οι ιστορικοί αναφέρουν επίσης ότι κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Ομεϋαδών, ο αριθμός των γυναικών καθηγητριών έφτασε περίπου τις ογδόντα, με κάποιες από αυτές να διδάσκουν ιατρική και άλλες επιστήμες.