Ισλάμ και ανθρώπινη οικονομία

Από την εμφάνισή του το Ισλάμ έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην οικονομία. Τη θεώρησε ως βάση ζωής που δεν νοείται να αμεληθεί επειδή είναι η βάση της επιβίωσης του ανθρώπου, ανεξάρτητα από την εθνικότητα και τη θρησκεία του.

Το Ισλάμ έχει δική του ολοκληρωμένη οικονομική θεώρηση. Γεγονός που δεν συνεπάγεται αυτόματα με την άρνηση των θεωρήσεων που παράγουν οι άλλοι πολιτισμοί. Όσοι ξέρουν καλά το Ισλάμ, αντιλαμβάνονται πως η οικονομία αποτελεί βασικό του θεσμό.

Το πρώτο πράγμα που εφιστά την προσοχή στη σοφία της ύπαρξης του ανθρώπου στη γη είναι ότι ο Παντοδύναμος Allah του έκανε τα μέσα επιβίωσης και τη ζωή εύκολα, κάνοντας τα πάντα στο σύμπαν υποταγμένα στον άνθρωπο και στην υπηρεσία του, όπως λέει ο Παντοδύναμος: {Αυτός δημιούργησε για εσάς όλα όσα είναι στη γη} Quran. 2. 29.

[البقرة: 29] {هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا}

Όλα αυτά και άλλα πράγματα που ο Παντοδύναμος Allah δημιούργησε για τους υπηρέτες Του στη γη είναι τα βασικά συστατικά της οικονομίας, συμπεριλαμβανομένου αυτού που είναι γνωστό στην ισλαμική νομολογία ως «sharikat al-ibaha = τα κοινά, η σύμπραξη», που στη σύγχρονη γλώσσα είναι η συμμετοχή των ανθρώπων σε δημόσιους πόρους, όπως θάλασσες, ποτάμια, βουνά, δάση, ενέργεια και διάφορους πλούτους. Ο Προφήτης, ειρήνη σ’ αυτόν, καθιέρωσε τα θεμέλια αυτών των «κοινών» στο περίφημο χαντίθ του: «Οι άνθρωποι είναι συνέταιροι σε τρία πράγματα: το νερό, τους βοσκότοπους και τη φωτιά».

روى الإمام أحمد عن النبي عليه السلام: الناس شركاء في ثلاثة: في الماء، والكلأ والنار

Οι επιστήμονες του Ισλάμ, εξηγώντας αυτή τη ρήση του Προφήτη, ξεκαθάρισαν πως δεν επιτρέπεται το μονοπώλιο του νερού και πως η χρήση του πρέπει να είναι δημόσια και ελεύθερη. Επίσης, η τροφή (γρασίδι και άλλα), που δημιουργείται από το νερό της βροχής, είναι κοινό αγαθό στο οποίο όλοι έχουμε δικαίωμα να βοσκούμε τα ζώα μας και να ωφελούμαστε. Τέλος, η φωτιά που ανάβεται από δημόσιες πηγές είναι δημόσιο αγαθό και αποτελεί όφελος για όλη την κοινωνία.

Στην ουσία, αυτή η σύντομη ρήση του Προφήτη αποτελεί τα θεμέλια της γενικής οικονομίας. Πρόκειται για ανανεώσιμους και ανεξάντλητους πόρους και εφιστά την προσοχή σε αυτούς, τη φροντίδα και την ανάπτυξή τους με τρόπο που ωφελεί όλους τους ανθρώπους.

Η ρήση του Προφήτη ότι οι άνθρωποι είναι εταίροι στο νερό είναι ένδειξη της φροντίδας των υδάτινων πόρων, της φροντίδας των ποταμών και των θαλασσών και του τρόπου ωφελείας από αυτούς τους υδάτινους πόρους και ότι δεν επιτρέπεται να μονοπωλούνται. Γιατί ωφελεί όλους και αυτό είναι σύμφωνο με τους διεθνείς νόμους.

Η συζήτηση για τη σύμπραξη για το νερό αναφέρεται επίσης στον πλούτο της πανίδας και ότι είναι κοινός για όλους τους ανθρώπους. Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να ψαρεύουν από τις θάλασσες, τα ποτάμια και τους ωκεανούς και ο ρόλος του κράτους είναι να ρυθμίζει και όχι να απαγορεύει. Ενθαρρύνει τον πλούτο των ψαριών και τον αντίκτυπο που προκύπτει στις αγορές και στις ανάγκες των ανθρώπων για αυτό το είδος τροφής.

Σύμπραξη στους βοσκότοπους

Ο λόγος του Προφήτη σχετικά με τη σύμπραξη στους βοσκότοπους περιέχει μια αναφορά στο «ζώο» και την ενθάρρυνση του κράτους προς τους πολίτες του να αναπτύξουν ζωικό κεφάλαιο, που έχει ως αποτέλεσμα την αφθονία κρέατος καμήλας, αγελάδας, προβάτου και κατσίκας, που σημαίνει ότι το κρέας είναι φθηνό στις αγορές και που σημαίνει ότι αυτό το κρέας μπορεί να εξαχθεί.

Αναφέρεται επίσης στον αγροτικό πλούτο στις διάφορες μορφές του. Αν και το γρασίδι συνήθως φυτρώνει στα βουνά, αναφέρεται στη φροντίδα που δίνεται στην ορεινή γεωργία.

Σύμπραξη στη φωτιά

Η δήλωση του Προφήτη σχετικά με τη σύμπραξη της ανθρωπότητας στη φωτιά σημαίνει πως πρέπει να φροντίζει για όλα τα είδη ενέργειας, ειδικά για ό,τι είναι γνωστό ως φυσική ενέργεια που παράγεται από τη φωτιά, το πετρέλαιο, τον ήλιο ή ό,τι παράγεται από την κίνηση του ανέμου, και την ανάγκη όλων των ανθρώπων για εκείνη την ενέργεια.

Η μέριμνα του Ισλάμ για τους φυσικούς πόρους είναι το θεμέλιο της οικονομίας που βασίζεται στη διαχείριση της περιουσίας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, στην πρόληψη της σπατάλης ή της ζημιάς και στη χρήση της με τρόπο που είναι επωφελής για την ανθρωπότητα.

Αν και οι σύγχρονοι μελετητές έχουν ορίσει την οικονομία ως: «η ανθρώπινη δραστηριότητα που περιλαμβάνει την παραγωγή, τη διανομή, την ανταλλαγή και την κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών». Το Ισλάμ έχει έρθει με μια ανώτερη θεωρία της οικονομίας που βασίζεται στην επίτευξη των συμφερόντων των ανθρώπων, επειδή ο Θεός τους δημιούργησε στη Γη. Τους διευκόλυνε τα μέσα της ζωής και τους παρείχε τη γνώση της οικονομίας, ώστε η ζωή να είναι αγαθή, όπως την ονόμασε ο Κύριός μας, ο Ύψιστος. Επομένως, μας επιτρέπεται να περιγράφουμε την οικονομία στο Ισλάμ ως μια ανθρώπινη οικονομία.