Πρέπει να σημειώσουμε πρώτα τη σημαντικότητα της θέσης του δικαστή. Η δικαιοσύνη είναι το στήριγμα των εθνών που τα διατηρεί ζωντανά και αποτρέπει την διολίσθηση τους στον αυταρχισμό και τις εμφύλιες συρράξεις.
Λέει το Ιερό Κοράνι σχετικά: « Ο Αλλάχ σας διατάζει να αποδώσετε ο,τι σας εμπιστευτεί στους ιδιοκτήτες του, και όταν δικάζετε-κρίνετε ανάμεσα στους ανθρώπους να το κάνετε με δικαιοσύνη ». (Κοράνι, 4:58)
Για το λόγο αυτό, οι λόγιοι του Ισλάμ αποφεύγαν να διοριστούν ως δικαστές, αναγνωρίζοντας τη μεγάλη ευθύνη και φοβούμενοι μην αδικήσουν κάποιον άνθρωπο με κάποια απόφασή τους.
Ο Χαλίφης Ουθμάν μπιν Αφάν ζήτησε από τον Αμπντουλλάχ μπιν Ούμαρ (γιο του δεύτερου χαλίφη, Ούμαρ) να αναλάβει καδής, αλλά ο τελευταίος αρνήθηκε. Ο Ουθμάν επέμεινε υπενθυμίζοντας στον Αμπντουλλάχ πως ο πατέρας του ο Ούμαρ ανέλαβε το ρόλο του δικαστή την εποχή του Προφήτη, ειρήνη σ’αυτόν. Ο Αμπντουλλάχ απάντησε, « Ο πατέρας μου ναι μεν δίκαζε, αλλά όταν είχε κάποια απορία ρωτούσε τον Προφήτη, ειρήνη σ’αυτόν, κι όταν ο ίδιος ο Προφήτης είχε κάποια απορία ρωτούσε τον Αρχάγγελο Γαβριήλ, εγώ όμως δεν έχω κάποιον να τον ρωτήσω ».
Στην ιστορία του Ισλάμ έχουν υπάρξει πολλά λαμπρά παραδείγματα εντιμότατων δικαστών που δεν γνώριζαν φόβο για την εξουσία, ούτε μεροληπτούσαν προς όφελος κανενός.
Ο Άλι μπιν Αμπι Τάλιμπ, τέταρτος χαλίφης του Ισλάμ, ξάδελφος και γαμπρός του Προφήτη, ειρήνη σ’αυτόν, έχασε κάποτε την ασπίδα του την οποία αγαπούσε ιδιαιτέρως. Αργότερα τη βρήκε στα χέρια ενός Εβραίου στη αγορά της Βασόρας. Την αναγνώρισε όταν την είδε και είπε, « Αυτή είναι δική μου ασπίδα. Έπεσε από τη καμήλα μου την τάδε μέρα στο τάδε μέρος ». Ο Εβραίος απάντησε, « Όχι. Η ασπίδα είναι δική μου και είναι στα δικά μου χέρια. Ας κρίνει λοιπόν μεταξύ μας ο δικαστής των Μουσουλμάνων ».« Είσαι δίκαιος »,απάντησε ο Άλι και οι δυο τους πήγαν στον καδή, τον Σουραϊχ. Ο τελευταίος είπε στον Άλι, « Δεν έχω αμφιβολία πως λες αλήθεια χαλίφη, αλλά πρέπει να μου φέρεις δυο μάρτυρες ».
Ο Άλι απάντησε, « Έχω τον υπηρέτη μου και τον γιο μου τον Χάσαν. Οι δυο τους μαρτυρούν για όσα λέω ».
« Η μαρτυρία ενός γιού υπέρ του πατέρα του, δεν μπορεί να γίνει δεκτή ». Απάντησε ο δικαστής.
« Μα είναι από τους ανθρώπους του Παραδείσου. Δεν άκουσες τον Προφήτη να λέει πως ο Χάσαν και ο Χουσαϊν (εγγόνια του Προφήτη) είναι οι κύριοι των νέων ανθρώπων του Παραδείσου; », είπε ο Άλι.
« Το άκουσα ». Απάντησε ο δικαστής, « αλλά και πάλι δεν μπορώ να επιτρέψω τη μαρτυρία ενός γιού υπέρ του πατέρα του ».
Τότε ο Άλι είπε στον Εβραίο, « Πάρ’την εσύ γιατί δεν έχω άλλο μάρτυρα εκτός από αυτούς τους δυο ».
Ο Εβραίος είπε, « Εγώ όμως μαρτυρώ πως είναι δική σου η ασπίδα, Χαλίφη». Έπειτα, συνέχισε, « Ο Χαλίφης των Μουσουλμάνων με καταγγέλλει στον δικό τους δικαστή ο οποίος αποφασίζει υπέρ μου και εις βάρος του!! Μαρτυρώ πως η θρησκεία που διατάζει τέτοιες διαταγές είναι η πιο δίκαιη και πως δεν υπάρχει άλλος θεός εκτός από τον Αλλάχ και πως ο Μουχάμμαντ είναι ο Προφήτης του ».
Κάποια άλλη φορά, ο γιος του καδή Σουραϊχ εγγυήθηκε για έναν άνδρα σε μια υπόθεση. Ο καδής δέχτηκε την εγγύηση, ο άνδρας όμως δραπέτευσε. Έτσι ο καδής φυλάκισε τον ίδιο του τον γιο μέχρι να επιστρέψει ο φυγάς και του έφερνε κάθε μέρα το φαγητό του στην φυλακή…
Αναφέρει ο Σιούτι στο βιβλίο του « Η Ιστορία των Χαλίφηδων » τα εξής, « Ο Αμπού Τζάαφαρ αλ Μανσούρ, χαλίφης των Αβασίδων (714 μΧ. – 775 μΧ.), έστειλε γράμμα στο καδή της Βασόρας, τον Σιουάρ μπιν Αμπντιλλάχ, λέγοντάς του, ” Δες το τάδε κομμάτι γης για το οποίο τσακώνεται ο τάδε διοικητής με τον τάδε έμπορο και δώσε το στον διοικητή “».
Ο Σιουάρ απάντησε, « Οι αποδείξεις που συνέλεξα οδηγούν στο συμπέρασμα πως αυτή η γη ανήκει στον έμπορο. Οπότε δεν τη δίνω σε άλλον χωρίς απόδειξη ». Ο χαλίφης του έγραψε πάλι λέγοντας, « Μα τον Αλλάχ θα την δώσεις στον διοικητή ». Ο καδής απάντησε, « Μα τον Αλλάχ δεν πρόκειται να την στερήσω από τον έμπορο χωρίς φανερή απόδειξη».
Όταν ο Χαλίφης έλαβε την απάντηση, σχολίασε λέγοντας, « Μα τον Αλλάχ γέμισα με δικαιοσύνη το χαλιφάτο μου και οι δικαστές μου με παροτρύνουν να επιστρέφω στο δίκαιο ».
