Ήταν ο διορατικός σοφός της Μεδίνα επειδή η σοφία του ήταν πολύ πιο μπροστά για την εποχή του. Λέει: «Μα δεν θέλετε να σας ενημερώσω για τις καλύτερες από τις πράξεις σας και τις πιο ευλογημένες από αυτές για τον Δημιουργό σας, και τις πιο αναπτυσσόμενες τους στις βαθμίδες σας, και που είναι καλύτερες από το να συναντάτε τους εχθρούς σας να χτυπάτε τους ώμους τους κι αυτοί τους ώμους σας; Είναι και καλύτερες από τις δηνάρια και τα νταράχιμ»
Τον κοίταξαν όλοι με ενδιαφέρον και τον ρώτησαν: «Τι είναι, Αμπου Νταρντάα»;
Τους απάντησε: «Το να μνημονεύεις τον Αλλάχ. Και η μνημόνευση του Αλλάχ είναι πιο μεγάλη».
Αυτός ο μεγάλος σοφός δεν κάλεσε για απόσυρση από τη ζωή. Δεν ευαγγελιζόταν καμιά αρνητική συμπεριφορά.
Πίστευε πως η πίστη του, με τις υποχρεώσεις και την κατανόηση, είναι ο δρόμος προς την αλήθεια.
Έτσι στράφηκε στον εαυτό του και στη ζωή του προσπαθώντας να τα χτίσει όπως θέλει η πίστη του.
Στο δρόμο του προς την αλήθεια ήταν ο έμπιστος, ο σοφός και ο καθοδηγητής για τους αδελφούς του.
Ήταν από τους λίγους ανθρώπους στην ιστορία που κατάφεραν να υπερνικήσουν και να προσπεράσουν τον εαυτό τους.
Αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα για το αποτέλεσμα συνάντησης πίστης και σοφίας.
Η μάνα του ερωτηθείσα για τις πιο αγαπητές πράξεις του, απάντησε: «Η βαθιά σκέψη και ο παραδειγματισμός από τα γεγονότα».
Έλεγε στους αδελφούς του: «Ο παραδειγματισμός μιας ώρας είναι καλύτερος από την λατρεία μιας νύχτας».
Όταν ασπάστηκε το Ισλάμ και έδωσε όρκο υπακοής στον Προφήτη, ήταν επιδέξιος έμπορος. Ήθελε να συνδυάσει το εμπόριο με την λατρεία. Δεν τα κατάφερε όμως. Τότε εγκατάλειψε το εμπόριο και αφοσιώθηκε στην λατρεία.
Δεν αντιμετώπισε πρόβλημα με το εμπόριο, αλλά ήθελε να είναι αφοσιωμένος στην λατρεία και στην σοφία του. Άλλωστε, πολλοί ακόλουθοι του Προφήτη ήταν έμποροι και βοηθούσαν πολύ τους αδελφούς τους με τις περιουσίες τους.
Επηρεάστηκε από τον λόγο του Προφήτη: «Καλύτερα λίγο που φτάνει, παρά το πολύ που απασχολεί».
” ما قلّ وكفى, خير مما كثر وألهى”..
Έκανε παράκληση στον Αλλάχ να μην έχει μια διάσπαρτη καρδιά.
اللهم إني أعوذ بك من شتات القلب
Κι όταν τον ρώτησαν τι εννοεί με την διάσπαρτη καρδιά, απάντησε: «Το να έχω χρήμα σε κάθε κοιλάδα».
Για αυτόν το χρήμα θεωρούνταν το μέσον για μια ζωή με αξιοπρέπεια, τίποτα άλλο.
Οπότε έπρεπε να αποκτηθεί από θεμιτές πηγές, χωρίς να σκοτώνονται για αυτό.
Έτσι έλεγε:
«Να μην τρως παρά μόνο θεμιτό..
Και να μην αποκτήσεις παρά μόνο θεμιτό.
Και να μην βάλεις στο σπίτι σου παρά μόνο θεμιτό».
Και γράφει σε έναν φίλο του: «Να ξέρεις ότι όλα τα εγκόσμια που έχεις ανήκαν προηγουμένως σε άλλους και θα πάνε σε άλλους μετά από σένα.
Και να ξέρεις πως το δικό σου μερίδιο δεν είναι παρά αυτά που προσφέρεις για τον εαυτό σου (οι φιλανθρωπίες που προσφέρεις με σκοπό την ικανοποίηση του Αλλάχ).
Οπότε δώσε προτεραιότητα στον εαυτό σου αντί να την δώσεις σε αυτούς για τους οποίους μαζεύεις το χρήμα ώστε να τους το κληροδοτήσεις. Διότι αυτοί οι κληρονόμοι είναι ένας από δυο:
Είτε ένας ενάρετος άνθρωπος που θα χρησιμοποιήσει το χρήμα στις καλές πράξεις, οπότε θα απολαμβάνει αυτά που κόπιασες να μαζέψεις.
Είτε είναι κακός γιος, οπότε θα το χρησιμοποιήσει στις αμαρτίες. Οπότε θα παιδευτείς με ό,τι έχεις μαζέψει για αυτόν.
Οπότε να έχεις εμπιστοσύνη σε αυτά που έχει ο Αλλάχ και να γλιτώσεις τον εαυτό σου».
Όταν οι Μουσουλμάνοι κατέκτησαν την Κύπρο και έφεραν τα λάφυρα στη Μεδίνα, τον είδαν να κλαίει. Τον ρώτησε κάποιος για τον λόγο και τους απάντησε: «Πόσο ασήμαντοι είναι οι άνθρωποι για τον Δημιουργό τους όταν εγκαταλείπουν τις διαταγές Του. Ενώ ήταν ένα έθνος κυρίαρχο, επιφανές, με βασίλειο, παραστράτησε από τις διαταγές του Αλλάχ και κατέληξε σε αυτό που βλέπετε».
Ο σοφός φοβόταν μήπως οι Μουσουλμάνοι πάθουν τα ίδια δεινά εάν τα δεσμά τους με την πίστη χαλαρώσουν και απομακρυνθούν από τον Αλλάχ. Η θεϊκή δικαιοσύνη δεν μεροληπτεί για κανέναν και δεν κάνει καμία εξαίρεση.
Όταν μια ημέρα αρρώστησε, τον επισκέφθηκαν οι φίλοι του. Τον είδαν να κοιμάται πάνω σε ένα δερμάτινο στρώμα. Του είπαν: «Άμα ήθελες, θα είχες ένα στρώμα πιο μαλακό και πιο καλό».
Τους απάντησε δείχνοντας με τον δείκτη του και κοιτάζοντας μακριά:
«Ο οίκος μας είναι εκεί.
Για αυτόν συγκεντρώνουμε.. και σ’αυτόν επιστρέφουμε.
Για αυτόν ταξιδεύουμε και για αυτόν εργαζόμαστε».
Ο Γιαζίντ, γιος του Μουάουια, ζήτησε το χέρι της κόρης του, Νταρντάα, για γάμο. Αυτός όμως αρνήθηκε και την πάντρεψε αργότερα με ένα φτωχό αλλά καλό, πιστό, άνδρα.
Όταν κάποιοι εντυπωσιάστηκαν από την συμπεριφορά του, τους απάντησε: «Μα τι νομίζετε θα γίνει με την Νταρντάα άμα έχει τους υπηρέτες και αν μαγευτεί από την λάμψη των κάστρων…τι θα γίνει με την πίστη της τότε;
Είναι η σοφία του που δεν αποφεύγει την ευτυχία, αλλά τρέχει προς αυτήν.
Γιατί η ευτυχία είναι να κατακτάς τα εγκόσμια χωρίς να σε κατακτάνε αυτά.
Και όσο οι άνθρωποι είναι αυτάρκεις, τόσο είναι σοφοί και ευτυχείς».
Έλεγε: «Το καλό δεν είναι να αυξάνονται η περιουσία και τα παιδιά σου. Το καλό είναι να έχεις παραπάνω υπομονή, παραπάνω γνώση, και να ανταγωνίζεσαι τους ανθρώπους στην λατρεία του Ύψιστου Αλλάχ».
Την εποχή του χαλιφάτου του Ουθμάν, ανέλαβε τη θέση του Καδή στην Συρία. Ο Μουάουια διοικούσε ως κυβερνήτης εκεί.
Η Συρία τότε διακρινόταν για την ευημερία και την πολυτέλεια κάθε είδους. Πολλοί Μουσουλμάνοι είχαν παρασυρθεί από το ρεύμα των εγκόσμιων απολαύσεων.
Ο Αμπου Νταρντάα τους έκανε συνεχώς κηρύγματα για αυτάρκεια και απλή ζωή, στον βαθμό που κάποιοι από αυτούς ενοχλήθηκαν από τα κηρύγματά του.
Έτσι τους μάζεψε και τους μίλησε:
«Ω άνθρωποι της Συρίας…
Είστε τα αδέλφια στην πίστη και οι γείτονες στον οίκο και οι υποστηρικτές ενάντια στους εχθρούς.
Αλλά γιατί σας βλέπω να μην ντρέπεστε;
Συγκεντρώνετε ό,τι δεν τρώτε.
Και χτίζετε ό,τι δεν κατοικείτε.
Και επιθυμείτε ό,τι δεν προφταίνετε.
Τα προηγούμενα έθνη μάζευαν (αγαθά) και συγκέντρωναν…
Και ήλπιζαν για μακροζωία.
Έχτιζαν και ενίσχυαν ό,τι έχτιζαν…
Η συγκέντρωσή τους έγινε διάσπαρτη…
Οι ελπίδες τους έγιναν τιποτένιες…
Και τα σπίτια τους μετατράπηκαν σε τάφους.
Να το Έθνος του Αντ (ένα αρχαίο έθνος που τιμωρήθηκε για την απιστία και αποστασία του) που έχει γεμίσει την περιοχή ανάμεσα στον Άντεν και το Ομάν με παιδιά και περιουσίες…»
Σε αυτό το σημείο χαμογέλασε ειρωνικά και άνοιξε τα χέρια του μπροστά στο έκπληκτο πλήθος λέγοντας:
«Ποιός αγοράζει από μένα την κληρονομιά του Αντ με δυο ντίρχαμ (ένα τιποτένιο και εξευτελιστικό ποσό);»
Λέει επίσης: «Κάντε καλοσύνη όλη τη ζωή σας.
Και να εκθειαστείτε στις δωρεές του Αλλάχ, διότι ο Αλλάχ έχει δωρεές από το έλεός του τις οποίες χορηγεί σε κάποιους δούλους Του.
Και να ζητάτε από τον Αλλάχ να καλύψει τα τρωτά σας σημεία και να σας έχει ασφαλείς από ό,τι σας εκφοβίζει».
Αναφέρει ακόμα: «Μην ζητάτε από τον κόσμο ό,τι δεν τους ζήτησε ο Αλλάχ.
Και μην τους βάλετε να δίνουν λογαριασμό σε σας αντί για τον Αλλάχ.
Να περιοριστείτε στο να κοιτάτε τον εαυτό σας, γιατί όποιος παρακολουθήσει όσα βλέπει στον κόσμο, βρίσκεται συνεχώς σε λύπη».
Μια μέρα είδε έναν άνδρα που είχε διαπράξει μια αμαρτία περιτριγυρισμένο από κόσμο να τον βρίζει. Αυτός τους απέτρεψε και τους είπε: «Εάν έχει πέσει σε μια τρύπα, δεν θα τον βγάζατε από αυτήν;»
Του απάντησαν: «Ναι».
Συνέχισε: «Τότε μην τον βρίζετε και να ευχαριστείτε τον Αλλάχ που σας έσωσε από τούτες τις αμαρτίες».
Τον ρώτησαν: «Να τον μισήσουμε;»
Τους έδωσε την ακόλουθη απάντηση: «Να μισείτε την πράξη του. Κι όποτε την εγκαταλείψει, είναι αδελφός μου».
Ο Αμπου Νταρντάα έδωσε μεγάλη σημασία στην γνώση. Έλεγε: «Κανείς σας δεν γίνεται ευσεβής έως ότου γίνει γνώστης. Και δεν θα γίνει όμορφος με τις γνώσεις του έως ότου τις κάνει πράξη».
Σύμφωνα με μια άλλη ρήση του: «Οι άνθρωποι είναι τρεις : γνώστης, μαθητευόμενος και ο τρίτος που δεν έχει τίποτα το καλό».
Έλεγε επιπλέον: «Αυτό που φοβάμαι πολύ είναι να μου ειπωθεί την ημέρα της Κρίσης μπροστά σε όλο τον κόσμο: ‘μήπως απέκτησες κάποια γνώση’;
Και να πω: ναι.
Και να ερωτηθώ: ‘Τι έκανες από όσα έμαθες;’»
Ο Αμπου Νταρντάα σεβόταν ιδιαιτέρως τους γνώστες-επιστήμονες. Και έκανε παράκληση: «Ω Αλλάχ. Σου ζητάω καταφύγιο από τον να με καταριούνται οι καρδιές όσων έχουν γνώσεις».
Κάποτε τον ρώτησαν: «Και πως σε καταριούνται οι καρδιές τους;»
«Με μισούν» ήταν η απάντησή του.
Επομένως, δεν άντεχε να τον μισούν οι γνώστες του Ισλάμ.
Είχε και κάποιες δικαιολογημένες φοβίες. Έλεγε: «Μισώ να αδικήσω κάποιον. Και μισώ πιο πολύ να αδικήσω κάποιον που δεν έχει κάποιον που τον στηρίζει απέναντι στην αδικία μου, παρά μόνο τον Αλλάχ».
Ο Αμπου Νταρντάα δεν δεχόταν κανένα εγκώμιο για την ευλάβειά του. Κι όταν του ζητούσαν να τους κάνει παράκληση για κάτι, τους έλεγε με την χαρακτηριστική του ταπεινότητα: «Δεν ξέρω κολύμπι και φοβάμαι τον πνιγμό».
Είναι ο μαθητής του Προφήτη. Οπότε τίποτα το παράξενο για τόση σοφία και τόση αφοσίωση.
