Friday, March 29, 2024
Αρθρα - Απόψεις

Είναι το Ισλάμ συμβατό με τη δημοκρατία; μέρος 3.

Η Συναίνεση της Κοινότητας

 

Σε σχέση με τα παραπάνω, ας εισάγουμε έναν άλλο σημαντικό αραβικό όρο: ijmā  (συναίνεση). Στο παραδοσιακό σύστημα της ισλαμικής διακυβέρνησης, ο κυβερνήτης θεωρείται ως όργανο του Θεού για την πραγματοποίηση της θείας βούλησης και εγγυητής της εφαρμογής του ιερού δικαίου. Για τον λόγο αυτόν, ο κυβερνήτης πρέπει να εκλέγεται από την ummah (κοινότητα).

Η έννοια αυτή προϋποθέτει ότι η κοινότητα είναι απρόσβλητη από σφάλματα και δεν μπορεί να πάρει μια λανθασμένη απόφαση, διότι καθοδηγείται και κατευθύνεται από τη θεία αυθεντία. Η ιδέα του αλάθητου της ummah νομιμοποιείται από τη Σούννα , η οποία διαφυλάσσει τα λόγια του προφήτη Μωάμεθ: «Η κοινότητά μου δεν θα συμφωνήσει ποτέ σε ένα σφάλμα». Η συναίνεση της ummah μεταμορφώνεται σε πηγή νομιμότητας και ό,τι έχει συμφωνηθεί βάσει αυτής νομιμοποιείται.

Η συναίνεση συμβολίζει την απόφαση της ummah στο σύνολό της και την ιδέα της ijma ή αγνότητας. Με αυτόν τον τρόπο, η νομική παράδοση απορρίπτει την πρακτική της κληρονομικής διαδοχής. Ο νέος χαλίφης επιλέγεται μέσω της συναίνεσης των al-ulamā’ (νομικοί μελετητές). Έτσι, κάνουν ένα είδος συμβολαίου μεταξύ κυβερνήτη και κυβερνώμενων στο οποίο και οι δύο πλευρές έχουν υποχρεώσεις.

Στην πράξη, η δημιουργία της συναίνεσης στην εκλογή του ηγεμόνα επιτυγχάνεται μέσω της διαδικασίας της shūrā (διαβούλευση). Η πρώτη ιστορική απόδειξη της shūrā στην εκλογή του ανώτατου άρχοντα μέσω αυτής της πρακτικής χρονολογείται από το 644, όταν έξι εξέχοντες κάτοικοι της Μέκκας διορίστηκαν για να εκλέξουν τον τρίτο χαλίφη μετά τη δολοφονία του Χαλίφη Ομάρ ιμπν αλ – Χατάμπ. Καθ’ όλη την ιστορία του Ισλάμ, η αρχή της διαβούλευσης έχει εφαρμοστεί ως ένα από τα μέσα εκλογής. Εκτός από καθολικούς κυβερνήτες, πολλοί ήσσονες αξιωματούχοι εξελέγησαν με τον ίδιο τρόπο. Το συμβουλευτικό σώμα περιλαμβάνει όχι μόνο θρησκευτικούς ηγέτες, αλλά και εκπροσώπους από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες των οποίων η εξουσία ήταν ριζωμένη βαθιά στην κοινωνία. Στο εσωτερικό της παραδοσιακής ισλαμικής τάξης, ο συνδυασμός μεταξύ της αρχής της συναίνεσης και της διαβούλευσης δημιουργεί ένα μηχανισμό που ελέγχει και εξισορροπεί τη δύναμη των κυβερνητών.

Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι ορισμένοι ισλαμικοί μελετητές πρότειναν τη χρήση του όρου shūrā για να μεταφράσουν την έννοια της σύγχρονης δημοκρατίας, η οποία στη σύγχρονη Αραβική είναι όρος δανεισμένος από την ευρωπαϊκή πολιτική παράδοση. Στα ονόματα όλων σχεδόν των αραβικών κοινοβουλίων, μπορούμε να βρούμε τη λέξη “shūrā”, και ορισμένοι μελετητές τείνουν να θεωρήσουν την πρώτη shūrā του 644 ως πρόδρομο του ευρωπαϊκού κοινοβουλευτικού συστήματος.  Είχαν πλήρη επίγνωση ότι η «δημοκρατία» και ο αραβικός όρος έχουν διαφορετικές σημασίες, αλλά ήθελαν να καταδείξουν την ύπαρξη ενός κοινού συνδέσμου μεταξύ της shūrā και της δημοκρατίας, προκειμένου να γίνει η δημοκρατία συμβατή με την ισλαμική πνευματική παράδοση.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *