Οι λατρείες στο Ισλάμ και οι διατάξεις του έχουν πάντα, πέρα από τη σχέση μας με τον Δημιουργό μας που ονομάζουν ως τα “δικαιώματα του Allah”, και ηθικούς σκοπούς που αποκαλούνται “τα δικαιώματα των δούλων του Allah”.
Η νηστεία του Ramadan μπορεί να είναι η πιο φανερή λατρεία του Ισλάμ στην οποία αποκαλύπτονται αυτοί οι ηθικοί σκοποί. Η νηστεία όμως έχει και κάτι επιπλέον σε σχέση με τις υπόλοιπες λατρείες. Εμπεριέχει το αποδεικτικό στοιχείο ότι διαθέτουμε την δύναμη και την δυνατότητα να τελούμε τις καλές πράξεις ή να απέχουμε από τις ανεπιθύμητες πράξεις. Επομένως, έχουμε την ελευθερία να κάνουμε ηθικές πράξεις εκεί που πρέπει να γίνουν. Έτσι, η απόφαση του μουσουλμάνου να απέχει από τις άλλοτε επιτρεπτές πράξεις (φαγητό, ποτό), την ημέρα του Ramadan, αποτελεί μια σαφή έκφραση για την ηθική του ακεραιότητα, την ελευθερία και την υπευθυνότητα που κατέχει. Η απόφαση για την νηστεία είναι κατεξοχήν μια συνειδητή απόφαση. Το μόνο κίνητρο για αυτήν την απόφαση είναι η αίσθηση υπευθυνότητας, διότι η υποκρισία δεν δύναται να χωράει στην πράξη της νηστείας. Έτσι, η πιο σημαντική δοκιμασία στην νηστεία δεν είναι η αποχή από τα φαγητά και τα ποτά, αλλά η υπενθύμιση στον πιστό ότι μπορεί να το κάνει.
Επομένως, όποιος μπορέσει να επιτελέσει αυτό το λατρευτικό καθήκον μέσω της ηθικής αναγνώρισης των όσων έχει επιβάλει ο Allah, είναι σίγουρα ικανός να επιτελέσει τα καθήκοντά του απέναντι στους συνανθρώπους του και να δεσμεύεται για ηθική της συμπεριφοράς απέναντί τους.
Αυτήν η έννοια εκφράζεται στην προφητική ρήση: “ Η νηστεία είναι ασπίδα. Οπότε αν είναι η ημέρα νηστείας για κάποιον από σας, ας μην μιλήσει με απρέπεια και ας μην φερθεί άσεμνα, κι αν κάποιος τον βρίσει ή τον μαλώσει, ας πει: Εγώ νηστεύω”. Το αφηγείται ο Imam Boukhari.
“الصيامُ جُنَّةٌ، فإذا كان أحدُكم صائمًا فلا يَرفُثْ ولا يَجهلْ، فإنِ امْرُؤٌ شاتَمَه أو قاتَلَهُ فَليَقُلْ إنِّي صائمٌ” (البخاري)
Η προφητική ρήση μας επαναφέρει την δυνατότητα, την υπευθυνότητα και την ηθική θέληση στην συμπεριφορά μας απέναντι στους συνανθρώπους μας. Δηλαδή, παρόλο που μπορεί ο πιστός που νηστεύει να φέρεται αναλόγως στους αγενείς, υπενθυμίζει στον εαυτό του πως αυτοδεσμεύεται στην νηστεία και στην καλή συμπεριφορά με δική του θέληση.
Μια ακόμα έννοια της νηστείας εμπεριέχεται στην προφητική ρήση: “Όποιος δεν εγκαταλείψει τα μάταια λόγια και την εφαρμογή τους, ο Allah δεν τον έχει ανάγκη αν εγκαταλείψει το φαγητό και το ποτό του”. Το αφηγείται ο Imam Boukhari.
“من لم يدع قول الزور والعمل به فليس لله حاجةٌ في أن يدع طعامه وشرابه” (البخاري)
Βεβαίως τα μάταια λόγια που αναφέρει παραπάνω ο Προφήτης είναι μία από τις πολλές άσχημες και ανούσιες πράξεις που πρέπει να εγκαταλείψει ο πιστός σε κάθε περίπτωση, ειδικότερα την ώρα της νηστείας.
Τα κείμενα του Quran και της παράδοσης του Προφήτη που έχουν σχέση με πολλές λατρείες εκτός από τη νηστεία, επιβεβαιώνουν αυτούς τους ηθικούς σκοπούς και την ανάγκη συνέχισης τους στην ζωή του μουσουλμάνου. Σκοπός των τελετών δεν είναι να έχουν επιφανειακό χαρακτήρα, αλλά η ουσία τους, που είναι το σημαντικότερο.
Αυτό αποκαλείται: Takwa, που σημαίνει ευσέβεια, ευλάβεια, προσπάθεια για ικανοποίησή του Δημιουργού μας και την αποφυγή της οργής του με τις πράξεις μας. Στα εγκόσμια πράγματα αυτό σημαίνει την αυτοδέσμευση μας στην ηθική συμπεριφορά και την διαμόρφωσή της.
Αυτή την έννοια τη βρίσκουμε σε πολλές άλλες λατρείες του Ισλάμ: την προσευχή, τις θυσίες ζωών, την κατεύθυνσή μας για προσευχή προς τη Makka καθώς και σε άλλες ισλαμικές λατρείες.
