Thursday, March 28, 2024
Πολιτισμός

 Ο προφήτης Μουχάμμαντ στη ρώσικη λογοτεχνία 2


Ο Πούσκιν θεωρούσε το Μουχάμμαντ τη μεγαλύτερη ιστορική προσωπικότητα που οδήγησε τον κόσμο στην αλήθεια, την ισότητα και τη δικαιοσύνη κι ένα ανθρώπινο πρότυπο που πρέπει ν’ ακολουθείται από κάθε ρώσο και κάθε άνθρωπο γενικότερα.

του Σαλάχ Χάσαν Ρασίντ(Αίγυπτος)

Για πρώτη φορά ο Μουχάμμαντ ακούει τα φτερουγίσματα των αγγέλων στους ουρανούς και τις κινήσεις στο βυθό της θάλασσας.Γεγονός που πραγματοποιήθηκε μετά την αποκάλυψη των πρώτων κορανικών στίχων: «Απάγγειλε, στ’ όνομα του Κύριου σου, του Δημιουργού.»{Κοράνι, κεφ.97, στίχος 1}.Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Πούσκιν είχε εμβαθύνει στη μελέτη της ζωής του Προφήτη και είχε αφομοιώσει όλα τα στοιχεία της.

 

Ωστόσο το γεγονός που εντυπωσίασε περισσότερο τον Πούσκιν ήταν το άνοιγμα του στήθους του Μουχάμμαντ, για να καθαριστεί από τους ρύπους του κόσμου, το οποίο περιγράφει με τα εξής λόγια που βάζει στο στόμα του Προφήτη:

 

«Με το ξίφος του άνοιξε το στήθος μου

κι η παλλόμενη καρδιά μου ξεριζώθηκε

κι έβαλε ένα αναμμένο κάρβουνο στην ανοιχτή πληγή.»

 

Έπειτα περιγράφει το κάλεσμα του Θεού στο Μουχάμμαντ:

 

«Η φωνή του Θεού με κάλεσε:

Σήκω Προφήτη και κοίταξε,

κάνε το θέλημά μου πραγματικότητα,

υπόταξε τη στεριά και τη θάλασσα,

βάλε φωτιά στις καρδιές των ανθρώπων,

με το κάλεσμά σου».

 

Ο Πούσκιν θεωρούσε το Μουχάμμαντ τη μεγαλύτερη ιστορική προσωπικότητα που οδήγησε τον κόσμο στην αλήθεια, την ισότητα και τη δικαιοσύνη κι ένα ανθρώπινο πρότυπο που πρέπει ν’ ακολουθείται από κάθε ρώσο και κάθε άνθρωπο γενικότερα.

 

Ο θαυμασμός του Πούσκιν για το Κοράνι και το Μουχάμμαντ κορυφώνεται στα εννιά «Αποσπάσματα απ’ το Κοράνι».Στα ποιήματα αυτά ασχολείται με τα περιστατικά της ζωής του Προφήτη που αναφέρονται στο Κοράνι.Εμπνέεται κυρίως από τους στίχους του 93ου κεφαλαίου του Κορανίου(Το Πρωϊνό), οι οποίοι ησυχάζουν την καρδιά του Προφήτη, ύστερα από τις ταλαιπωρίες που υπέστη από τα υπόλοιπα μέλη της φυλής των Κουρέις, λέγοντας του ότι ο Θεός δε θα τον εγκαταλείψει και θα τον στηρίξει απέναντί τους.Πιο συγκεκριμένα, ο Πούσκιν γράφει:

 

«Μα τα μονά και τα ζυγά,

μα το ξίφος και τη μάχη της αλήθειας,

μα τον αυγερινό,

μα τη βραδυνή προσευχή,

Όχι δε σ’ έχω εγκαταλείψει.»

                        Τη μετανάστευση του Προφήτη από τη Μέκκα στη Μεδίνα, ο Πούσκιν την περιγράφει ως εξής:

«Εσύ, που στη σκιά της ησυχίας,

γέμισα το κεφάλι σου μ’ αγάπη.

Εγώ δε σε πότισα μες το λιοπύρι,

με νερό απ’ την όαση της ερήμου;

Εγώ δε σου χάρισα το λέγειν

κι εξουσία πάνω στα μυαλά των ανθρώπων;

Να είσαι υπομονετικός

και να περιφρονείς την απάτη.»

 

*                *                *

Αλλος ρώσος ποιητής που εμπνεύστηκε από τη ζωή του Προφήτη ήταν ο Μιχαήλ Λέρμοντοφ(1814-1841).Στο ποίημά του «Ο Προφήτης», το οποίο έγραψε μέσα σε ατμόσφαιρα φόβου και καταστολής, καθώς τον καταδίωκαν οι ρωσικές αρχές, ο Λέρμοντοφ εμπνέεται από τη μετανάστευση του Προφήτη, στην προσπάθειά του να εκφράσει την αγωνία του και να παρηγορηθεί για τα βάσανά του.Βάζει λοιπόν στο στόμα του Προφήτη τα εξής λόγια:

 

«Από τότε που ο άναρχος θεός

μου χάρισε το όραμα του Προφήτη,

έβλεπα στα μάτια των ανθρώπων,

τις εικόνες της αμαρτίας και της προδοσίας.

’ρχισα να τους καλώ στην αγνή αγάπη,

αλλά ακόμα κι πιο κοντινοί μου,

μου πέταξαν πέτρες, γεμάτοι θυμό.

Σκέπασα το κεφάλι μου

κι έφυγα, ο φτωχός, μακριά απ’ την πόλη.

Και τώρα ζω στην έρημο, όπως τα πουλιά

που τους στέλνει ο Θεός το φαγητό,

χωρίς να ζητά αντάλλαγμα.»

 

Πρόκειται για μια καθαρά ισλαμική εικόνα και ο ποιητής περιγράφει τα συναισθήματά του σα να ήταν ο ίδιος μουσουλμάνος και να είχε βιώσει προσωπικά τις σκληρές πρώιμες στιγμές του Ισλάμ.Ο ποιητής εκφράζει τη βαθιά εκτίμηση και το θαυμασμό του για τον Προφήτη, έναν άνθρωπο που ήρθε για να σώσει την ανθρωπότητα από τις λάσπες και τις πνευματικές της ρυπαρότητες.

 

*           *          *

 

Ο μεγάλος ρώσος λογοτέχνης Λέων Τολστόι έγραψε ένα βιβλίο γεμάτο εκτίμηση και θαυμασμό για το ήθος και το χαρακτήρα του Προφήτη του Ισλάμ, όπου γράφει:

 

«Ο Μουχάμμαντ δε θεωρούσε τον εαυτό του το μοναδικό απεσταλμένο του Θεού, διότι αναγνώρισε τον Μωυσή, τον Ιησού και τους άλλους προφήτες».

 

Είναι σαφές ότι ο Τολστόι έχει επηρεαστεί από τον παρακάτω κορανικό στίχο:

 

«Πείτε στον κόσμο, ότι πιστεύουμε στο Θεό και σ’ ό,τι έχει αποκαλύψει στον Αβραάμ, τον Ισμαήλ, τον Ισαάκ, τον Ιακώβ, τις φυλές και σ’ ό,τι έχει δοθεί στο Μωυσή, τον Ιησού και όλους τους προφήτες από τον Κύριό τους.Δεν κάνουμε καμία διάκριση ανάμεσά τους, Εμείς είμαστε υποταγμένοι στο θέλημα του Θεού(μουσουλμάνοι).»{Κοράνι, κεφ.2, στίχος 136}

 

Η Δρ. Μακάριμ Αλ Γάμαρι σημειώνει σχετικά(στο βιβλίο της «Η αραβοϊσλαμική επίδραση στη ρώσικη λογοτεχνία»): «Για να εκφράσει τον απέραντο θαυμασμό του για τον Προφήτη, ο Τολστόι σκεφτόταν να εκδώσει μια εκλαϊκευμένη βιογραφία του καθώς και μια συντομευμένη εξιστόρηση της ζωής και του έργου του, για παιδιά».

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *